Hiến Pháp 2013: Từ “Đảng là cứu cánh, Công an là phương tiện” đến “Công an là cứu cánh, Đảng là phương tiện”

Luật sư Đào Tăng Dực

www.daotangduc.blogspot.com

1. Khởi điểm lịch sử: Quốc gia dân tộc như cứu cánh tối thượng

Trong tiến trình lịch sử nhân loại, từ khi xã hội loài người vượt qua thời kỳ bộ lạc, bước sang chế độ phong kiến và sau đó hình thành các quốc gia dân tộc, một nguyên tắc bất biến đã được khẳng định: quốc gia dân tộc (nation state) là cứu cánh, còn mọi định chế khác – từ vương quyền, quan lại, giai cấp xã hội cho đến quân đội, công an, chính quyền – chỉ là phương tiện để phục vụ cho sự tồn tại và phát triển của quốc gia dân tộc.

Ngay cả trong giai đoạn quân chủ chuyên chế (absolute monarchy), khi quyền lực tập trung tuyệt đối vào tay vua chúa, thì vương quyền cũng được coi là công cụ để bảo vệ quốc gia dân tộc. Khi phong trào dân chủ hiến định, pháp trị và đa nguyên lan rộng từ phương Tây sang toàn cầu, nguyên tắc này càng được củng cố: quốc gia dân tộc là cứu cánh, còn nhà nước, chính phủ, quốc hội, tư pháp, quân đội, công an, xã hội dân sự… đều là phương tiện.

2. Ngoại lệ lịch sử: Lenin và sự đảo ngược cứu cánh

Ngoại lệ lớn nhất trong lịch sử chính trị hiện đại xuất hiện với Vladimir I. Lenin và cuộc cách mạng Bolshevik năm 1917. Lenin đã sáng lập phong trào Đệ Tam Quốc Tế Cộng sản (Comintern) năm 1919, đưa ra một mô hình hoàn toàn khác: Đảng Cộng sản trở thành cứu cánh tối thượng, còn quốc gia dân tộc, quân đội, công an, chính quyền và xã hội dân sự chỉ là phương tiện để duy trì sự tồn tại của đảng.

Từ Liên Xô, mô hình này lan sang Đông Âu, Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Cuba và Việt Nam. Trong tất cả các quốc gia cộng sản, đảng nắm quyền tuyệt đối, đứng trên cả quốc gia dân tộc. Chính vì sự đảo ngược này, nhiều dân tộc phải chịu thảm họa: quốc gia bị coi nhẹ, nhân dân bị hy sinh, mọi định chế bị biến thành công cụ phục vụ cho sự trường tồn của đảng.

Lenin, nhờ sáng kiến này, đã chiếm một vị trí độc đáo trong lịch sử chính trị nhân loại: ông là người đầu tiên biến đảng thành cứu cánh, thay thế cho quốc gia dân tộc.

3. Hiến pháp 2013 và sự củng cố mô hình “Đảng là cứu cánh”

Tại Việt Nam, Hiến pháp 2013 tiếp tục khẳng định nguyên tắc “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Điều này có nghĩa: trong trật tự chính trị, Đảng là cứu cánh, còn quốc gia dân tộc, chính quyền, quân đội, công an và xã hội dân sự đều là phương tiện.

Hiến pháp 2013, về mặt hình thức, vẫn giữ nguyên mô hình Lenin: đảng đứng trên quốc gia, đảng là mục tiêu tối thượng. Công an, quân đội, chính quyền, nhân dân – tất cả đều phục vụ cho sự tồn tại của đảng.

Tuy nhiên, sự vận hành thực tế của hệ thống chính trị Việt Nam trong thập niên qua cho thấy một biến động mới đang manh nha: công an dần trở thành lực lượng trung tâm, vượt lên trên cả đảng.

4. Tô Lâm và bước ngoặt “công an trị”

Mầm mống của Công An trị nằm nơi Hiến Pháp 2013. Trong khi tại các nước dân chủ, Quân Đội là lực lượng vũ trang duy nhất bảo vệ tổ quốc, còn công an cảnh sát chỉ là lực lượng bán vũ trang duy trì an ninh trật tự, thì Tại VN các Điều 64 đến 68, Hiến pháp 2013 đã hiến định hóa cả Quân đội lẫn Công an như là hai lực lượng vũ trang ngang hang, trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Với sự thăng tiến của Tô Lâm, một nhân vật xuất thân từ ngành công an, lên vị trí cao nhất trong hệ thống chính trị, Việt Nam đang chứng kiến một sự chuyển dịch quyền lực. Nếu Lenin đã đảo ngược quốc gia dân tộc để đặt đảng lên trên, thì Tô Lâm có tham vọng đảo ngược tiếp: biến công an thành cứu cánh, còn đảng, quốc gia, quân đội và xã hội dân sự chỉ là phương tiện phục vụ cho công an.

Điều này có nghĩa: trong mô hình mới, công an không chỉ là công cụ bảo vệ đảng, mà chính đảng sẽ trở thành công cụ bảo vệ công an. Quốc gia dân tộc, quân đội, chính quyền, xã hội dân sự – tất cả đều quy phục dưới định chế công an.

Nếu Tô Lâm thành công trong Đại hội 14 của Đảng năm 2026, lịch sử chính trị Việt Nam sẽ sang một trang mới. Tên tuổi của ông có thể được ghi nhận ngang hàng với Lenin, bởi ông đã khởi động một biến cố mang tính cách mạng trong thế giới cộng sản: từ “đảng trị” sang “công an trị”.

5. Ba biến động lớn trong lịch sử chính trị nhân loại

Có thể tóm tắt tiến trình này thành ba biến động lớn:

1.    Biến động thứ nhất: Hình thành ý thức quốc gia dân tộc. Quốc gia dân tộc là cứu cánh, còn nhà nước, quân đội, công an, đảng phái, xã hội dân sự… đều là phương tiện. Nguyên tắc này tồn tại từ quân chủ chuyên chế đến dân chủ hiến định ngày nay.

2.    Biến động thứ hai: Lenin đảo ngược nguyên tắc, biến đảng cộng sản thành cứu cánh. Quốc gia dân tộc, nhà nước, quân đội, công an, xã hội dân sự… đều trở thành phương tiện phục vụ cho đảng.

3.    Biến động thứ ba: Nếu Tô Lâm thành công trong việc đưa phe công an chiếm lĩnh Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương, thì công an sẽ trở thành cứu cánh. Quốc gia dân tộc, chính quyền, quân đội, xã hội dân sự… tất cả sẽ trở thành công cụ phục vụ cho công an.

6. Ý nghĩa và hệ quả

Sự chuyển dịch từ “đảng trị” sang “công an trị” mang nhiều hệ quả:

• Về chính trị: Đảng mất vai trò cứu cánh, trở thành công cụ. Công an nắm quyền tuyệt đối, kiểm soát toàn bộ hệ thống.
• Về xã hội: Xã hội dân sự bị thu hẹp hơn nữa, bởi công an vốn có chức năng kiểm soát, giám sát và đàn áp.
• Về quốc gia dân tộc: Ý niệm quốc gia dân tộc bị hạ thấp thêm một bậc, từ cứu cánh (trong mô hình dân chủ) xuống phương tiện (trong mô hình Lenin), và nay xuống thành công cụ của công an.
• Về lịch sử chính trị: Nếu Lenin được ghi nhận là người sáng lập mô hình “đảng trị”, thì Tô Lâm – nếu thành công – sẽ được ghi nhận là người sáng lập mô hình “công an trị”.

7. Kết luận

Hiến pháp 2013, với việc khẳng định vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản, đã duy trì mô hình Lenin: Đảng là cứu cánh, công an là phương tiện. Nhưng với sự trỗi dậy của Tô Lâm và ngành công an, một mô hình mới đang hình thành: Công an sẽ là cứu cánh, đảng là phương tiện.

Nếu biến động này trở thành hiện thực trong Đại hội Đảng thứ 14 năm  2026, và Tô Lâm cài đủ phe công an vào Ban Chấp Hành Trung Ương, Việt Nam sẽ bước vào một giai đoạn chính trị chưa từng có trong lịch sử thế giới cộng sản. Đó là sự ra đời của một mô hình “công an trị”, nơi công an trở thành định chế tối thượng, còn đảng CSVN, quốc gia dân tộc, chính quyền, quân đội và xã hội dân sự đều bị biến thành công cụ phục vụ cho công an.

Tên tuổi của Tô Lâm, trong trường hợp đó, sẽ được ghi nhận ngang hàng với Lenin – như một nhân vật đã khởi động một cuộc cách mạng chính trị mang tính toàn cầu, nhưng với hệ quả khó lường cho dân tộc Việt Nam.

Cũng vì Chương IV của HP 2013 (các điều 64 đến 68) là bệ phóng quyền lực của Công An nên muốn tránh biến động lớn này, toàn bộ chương IV cần phải được tu chính. Quân đội phải là lực lượng vũ trang duy nhất bảo vệ tổ quốc và công an phải trở về vị trí đúng đắn, là lực lượng bán vũ trang, duy trì an ninh trật tự cho quốc gia dân tộc mà thôi.